Dr. Meutia Hatta Swasono

Kadının Güçlendirilmesi Bakanı

Kadının Güçlendirilmesi Bakanı ile ofisinde yaptığımız görüşmeye giderken yolumuz, Endonezya tarihinde bağımsızlık mücadelesinde önde gelen kadınlarının resimlerinin olduğu bir koridordan geçti. Tarihinde kadın kralı olan, anaerkil geleneklerin baskın olduğu bir ülke Endonezya. Kadın kahramanlarının sayısı çok fazla. Bunlar arasında en ünlüsü ise Kartini; saraydaki kadınlar onun sayesinde dışarı çıkmayı başarmışlar. Ayrıca Hollanda’nın bağımsızlık mücadelesi fikrinin oluşmasında da önder kadınların büyük rolü var. 1928’de bağımsızlık mücadelesini kadınlar başlatmışlar. Endonezya bir önceki dönemde Magawati isminde bir kadın başbakana da sahip olmuş, ancak protestolar ve tepkiler sonucu Magawati görevden alınmış. Hükümette dört bakanın kadın olduğu Endonezya’da, parlamentoda kadın kotası olmasına rağmen kadın temsili kotaya uygun değil. Siyasi partiler listeleri oluştururken kotaya uygun hareket etmiyor. Kadın bakan ile konuşurken, burada da kadınların siyasi mevkilere gelmelerine izin verilse de güçlü olmalarına izin verilmediği hissine kapıldık.

Üniversitede kıdemli bir antropologum. Endonezya kültürü üzerine pek çok makale yazdım ve seminere katıldım. Ardından, kültür ve turizm bakanının yardımcılığına atandım. Bu görevde 10 ay kaldım. Bu yüzden hükümet değişikliği sırasında kadının güçlendirilmesi bakanlığına atandım. Siyasetin içinde olmadığım hâlde, uzmanlık alanımdan dolayı bu bakanlığa atandım.

“Siyasi partiler kotaya sadık kalmıyorlar…”

Endonezya’da pek çok kişi siyaseti hâlâ erkeklerin dünyası olarak görüyor. Bu yüzden çok fazla kadın siyasete katılmıyor. Son seçimlerden sonra, siyasette daha çok kadına ihtiyacımız olduğunu anlamaya başladık. Siyasette kadın ihtiyacının öneminin topluma nasıl anlatılacağı benim de işim aynı zamanda. Bugün kadınlara, 2000’lerde siyasete daha çok katılabilmeleri için şans veren bir maddemiz var. Endonezya’daki kadınlara toplam rakamın % 30’u kadar bir kota verildi. Aslında bu bir kota değil, verilmiş bir fırsat. Ama siyasi partiler bu kotaya sadık kalmadılar. Gerçekte siyasete katılan yeterli sayıda kadınımız olmadı. Çünkü erkekler meclis listelerine gene erkekleri koyma temayülündeler. Evet burada meclis hakkında konuşuyoruz. Hükümetin kendi içerisindeki dört kadın bakandan biriyim ben. Diğerleri Sağlık Bakanı, Millî Kalkınma Bakanı ve Ticaret Bakanı.

“Hollanda sömürgesine karşı mücadele fikri kadınlarla başladı…”

Endonezya’da kadın hakları tarihi çok uzun bir zaman dilimini kapsar. 2000 yılından çok gerilerde; 1800’lerde Java’da bir krallığı yöneten Kalina adında bir kraliçemiz vardı. Açe Maluku’da ve Java’daki Papua’da bazı kadın kahramanlarımız vardır. Ama en önemli karakterler Açe’deki Çutni Adin, Batı Java’daki Dawisartika ve Orta Java’daki Kartini’dir. Ardından Maluku’daki Kristina Marta İyahahu ve daha pek çok kadın kahramanımız var. Kartini önemli bir figürdür, çünkü kadınların soyutlanmış hâllerinden çıkmaları fikrini o geliştirmiştir.
Tabii 1928’de hâlâ Hollanda sömürgesi altındaydık. O zaman Endonezya’daki kadınların zihinlerine özgürlük için mücadele fikri geldi. Böylece Endonezya Kadın Kongresi adında bir hareket başlattılar. Özgürlük için nasıl savaşılacağı fikrini yaydılar. Biz buna Endonezya dilinde özgürlük savaşı diyoruz. Böylece 22 Aralık 1928, özgürlük savaşı tarihini belirledi. Bu bizim için kadınların mücadelesi anlayışının sembolü ve anneler günü değil, kadınlar günü hâline geldi. 1945 Ağustos’unda özgürlüğümüzü kazandık ama Hari İbu veya Kadınlar Günü fikri hâlâ yaşatılıyor.

“Pornografi, kadın ve çocuk ticareti, cahillik en önemli sorunlarımız…”

Bugün kadınların pornografiye katılmamaları, kadın ve çocuk ticaretine girmemeleri, cahillik tuzağına düşmemeleri için mücadele ediyoruz. Ülkemizde anne ölüm oranı hâlâ çok yüksek. 100,000 kadından 307’si doğum sırasında ölüyor.